چندین مرحله در این مرحله دوم وجود دارد. شما از تمام یادداشت‌هایی که در مرحله اول گرفته‌اید برای تدوین یک برنامه تحقیقاتی استفاده می‌کنید که شامل چندین مرحله بسیار ضروری در زیر است.

طرح تحقیق

طرح تحقیقاتی شما نقطه‌نظرات انتخابی شما در مورد موضوع تحقیق و سؤالات تحقیق مربوطه را نشان می‌دهد. در این مرحله شما پیشرفت تحقیق، روش‌های تحقیق و چارچوب‌های نظری کاربردی را با جزئیات برنامه‌ریزی می‌کنید. همچنین باید از نتایج تجزیه‌وتحلیل داده‌های خود و هرگونه نتیجه‌گیری ایده‌ای داشته باشید. طرح تحقیق توصیف فشرده‌ای از تحقیق است که ممکن است در طول فرایند تحقیق تغییر کرده و بهبود یابد. طرح تحقیقاتی شما دارای دو عملکرد اصلی است:

• شما را قادر می‌سازد تا تحقیقات خود را به سایر افراد، به‌ویژه سرپرست خود معرفی کنید.
• شما را قادر می‌سازد تا برای بودجه تحقیق درخواست دهید.

درحالی‌که ساختار هر طرح تحقیقاتی معمولاً از الگوی خاصی پیروی می‌کند، شکل، تمرکز و ترتیب محتوا ممکن است با توجه به ویژگی‌های موضوع موردبررسی متفاوت باشد. با این وجود، اگر شما برنامه تحقیقاتی خود را به منظور درخواست برای بودجه تحقیق آماده می‌کنید، باید از دستورالعمل‌های سازمان تأمین‌کننده تبعیت کند. زمینه‌های اساسی این مرحله تحقیق عبارت‌اند از:

• تعریف تمرکز تحقیق و تدوین سؤالات تحقیق
• تعریف دیدگاه‌ها و چارچوب نظری
• تعریف مفاهیم
• بیان فرضیه‌ها و نتایج احتمالی
• نقشه‌برداری از داده‌ها
• انتخاب استراتژی‌ها و روش‌های جمع‌آوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها
• درک موقعیت پژوهشگر
• تدوین برنامه و تقویم کاری
• نگارش طرح تحقیق

تعریف تمرکز تحقیق و تدوین سؤالات تحقیق

شما در ابتدای این مرحله دوم باید هدف خود را برای تحقیق تعیین کرده و مشکل تحقیق را انتخاب، تعریف و استدلال کنید که تحقیق شما آن را حل خواهد کرد. برای انجام این کار، شما باید (الف) دلایل مشخصی برای تحقیق در مورد موضوع انتخاب‌شده داشته باشید و (ب) اهداف تحقیق را موردبحث قرار داده‌اید. در این مرحله شما باید بحث کنید و یا اهداف تحقیق خود را حفظ کرده یا کنار بگذارید؛ زیرا آن‌ها هم بر مسئله تحقیق و هم بر انواع سؤالات تحقیق تأثیر می‌گذارند.

می‌توانید مسئله تحقیقاتی انتخابی خود را به مشکلات فرعی تقسیم کنید. اما اساساً، قبل از شروع فرایند تحقیق، باید مشکل تحقیق خود را به‌عنوان سؤالات دقیق تحقیق فرموله کنید.

تعریف دیدگاه‌ها و چارچوب نظری

این دیدگاه به روشی کلی برای نزدیک شدن به موضوع تحقیق شما از طریق جهت‌گیری خاص و تأکید بر انواع خاصی از مسائل و سؤالات در تحقیقات شما اشاره دارد. مفهوم نظریه به توضیح علمی و انتزاعی یا سیستم تبیین اشاره دارد. این مفهوم همچنین می‌تواند به معنای یک فرض یا فرضیه باشد که هنوز نیاز به اثبات دارد. یک نظریه می‌تواند یک سیستم وسیع توضیح باشد که رشته‌های مختلف از آن استفاده می‌کنند و چندین محقق آن را توسعه داده‌اند. یک نظریه همچنین می‌تواند یک توضیح عمیق و مختصر باشد که توسط شما ایجادشده است. مفاهیم نظریه و دیدگاه ممکن است در تحقیقات شما همپوشانی داشته باشند، یعنی یک دیدگاه ممکن است شامل یک پیش‌فرض نظری باشد.

لطفاً توجه داشته باشید که دیدگاه‌ها و نظریه‌های انتخابی شما باید با مشکل تحقیق شما مرتبط باشد. ما پیشنهاد می‌کنیم که در اولین مرحله، نقطه‌نظرات و چارچوب نظری خود را مشخص کنید.

تعریف مفاهیم

مفهوم به تعریف زبانی یک ایده انتزاعی اشاره دارد. این تعاریف ممکن است شامل معانی متصل به زمینه‌ها یا موقعیت‌های خاصی باشد. مفاهیم در رابطه با سایر مفاهیم سلسله‌مراتب چند سطحی را تشکیل می‌دهند.

برخی مفاهیم را می‌توان به‌عنوان مفاهیم گسترده‌تر و برخی دیگر را مفاهیم فرعی طبقه‌بندی کرد. مفاهیم به‌ویژه در تحقیقات کیفی دارای اهمیت هستند.. لطفاً از انواع مفاهیمی که استفاده می‌کنید آگاهی داشته باشید که معانی و ارزش‌ها با آن مفاهیم گره خورده است و منظور شما دقیقاً از استفاده از آن مفاهیم چیست؟ تعریف دقیق مفاهیم جز در دسته خاصی از مفاهیم، بخش اساسی تحقیق است.

بیان فرضیه‌ها و نتایج احتمالی

یک فرضیه علمی به پیشنهادی از نتایج مورد انتظار تحقیقات اشاره دارد. هدف از تحقیق شما این است که گزاره‌های شما را بیازمایید و بفهمید که آیا آن‌ها معتبر هستند یا خیر.

فرضیه‌ها برای شما حیاتی هستند، همان‌طور که در پایان فرایند انتظار دارید. شما فرضیه‌های خود را از ترکیبی از تمرکز بر اهداف، تدوین سؤالات تحقیق، بحث در مورد چگونگی انجام آزمایش‌ها و نتایج احتمالی آن‌ها (نتایج) تدوین می‌کنید.

مواردی وجود دارد که ممکن است تحقیقات شما نشان دهد که فرضیه‌های شما معتبر نیستند. برای این نوع نتیجه، شما باید دلیل بی‌اعتبار بودن فرضیه‌های خود را توضیح دهید. مفهوم فرضیه به‌ویژه در تحقیقات کمی استفاده می‌شود. مفهوم فرضیه اغلب در تحقیقات کیفی به‌عنوان پیش‌فرض شناخته می‌شود.

نقشه‌برداری از داده‌‏ها

هنگام برنامه‌ریزی تحقیقات خود، باید اطلاعات داده‌ها را ترسیم کنید: چه نوع داده‌هایی در مورد موضوع انتخاب‌شده وجود دارد؟ آیا می‌توان از داده‌ها در تحقیقات خود استفاده کرد؟ اطلاعات در کجا قرار دارد؟ شما همچنین ممکن است نوع داده‏هایی را که تحقیق می‌تواند تولید کند، برای مثال از طریق مصاحبه یا پرسشنامه، بیان کنید.

انتخاب استراتژی‌ها و روش‌های جمع‌آوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها

برنامه‌ریزی تحقیق شامل انتخاب استراتژی تحقیق و روش جمع‌آوری داده‌ها و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها است که برای اهداف تحقیق شما مناسب است. به یاد داشته باشید که یک استراتژی تحقیق نهاد انتخاب روش تحقیق است. تحقیقات شما انتخاب و استفاده از روش‌های تحقیق را در دو سطح نظری و عملی هدایت می‌کند.

درک موقعیت پژوهشگر

اساساً مفهوم موقعیت پژوهشگر به هر موقعیتی در رابطه با موضوع تحقیق شما اشاره دارد که در مورد اهداف، مشکلات، داده‌ها و روش‌های تحقیق دارید. سه دسته عوامل می‌توانند بر موقعیت پژوهشگر شما تأثیر بگذارند:

• ممکن است از طریق انگیزه‌های شخصی، خصوصیات شخصی، زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی و نقش اجتماعی پیوند خاصی به موضوع داشته باشید؛
• علایق دانش، انگیزه‌های ناخودآگاه و ایدئولوژی‌ها (اعتقادات) شما؛
• همچنین ممکن است با استفاده از چارچوب نظری خاصی، آگاهانه موضع خاصی را اتخاذ کنید.

تدوین برنامه و تقویم کاری

ابزارهای مهم در برنامه‌ریزی و انجام تحقیقات شما، تهیه برنامه و تقویم کاری است. آن‌ها در درجه اول ابزارهایی برای شما و سرپرست شما هستند که پیشرفت تحقیقات شما را بررسی کرده و بررسی می‌کنند.

برای یک برنامه کاری، باید همه مراحل را به بخش‌هایی تقسیم کنید. درحالی‌که شما باید از متوالی بودن مراحل اطمینان حاصل کنید. وظیفه اصلی برنامه کاری این است که به شما اطمینان دهد که تحقیقات خود را به‌موقع انجام می‌دهید.

نگارش طرح تحقیق

نوشتن یک طرح تحقیقاتی مرحله اساسی تحقیق شما است. هنگام نوشتن برنامه تحقیقاتی خود، باید مسائل و جنبه‌های زیر را در تحقیق خود معرفی کرده و موردبحث قرار دهید:

• معرفی پیشینه تحقیق
• دلایل انجام تحقیق
• پژوهش‏های قبلی
• اهداف
• سؤالات تحقیق و فرضیه‌های احتمالی
• تمرکز
• چارچوب نظری
• مفاهیم محوری پژوهش
• استراتژی‌ها و روش‌های جمع‌آوری داده‌ها
• استراتژی‌ها و روش‌های تجزیه‌وتحلیل
• قابلیت اجرا و امکان‌سنجی نتایج تحقیق
• تهیه یک برنامه کاری کوتاه
• منابع و کتاب‌نامه

لطفاً توجه داشته باشید که شکل، تمرکز و ترتیب محتوای طرح تحقیق ممکن است با توجه به موضوع تحقیق متفاوت باشد. عوامل اساسی یک برنامه تحقیقاتی خوب عبارت‌اند از: ساختار واضح، استدلال قانع‌کننده و طرح منطقی.