اهداف تحقیق
4 خرداد 1401 1401-11-03 16:04اهداف تحقیق
رئوس مطالب:
1. طبقه‌بندی اول:
– توصیف
تحقیق توصیفی در پی ارائه شرح دقیقی درباره‌ی یک پدیده یا توزیع ویژگی‌هایی در یک جمعیت، یا الگوهای روابط در یک متن اجتماعی و در یک زمان خاص، یا تغییر این ویژگی‌ها در طول زمان است. در عمل، مرز میان تحقیق اکتشافی و توصیفی روشن نیست اما به نظر می‌رسد که تحقیق توصیفی منظم‌تر و قطعی‌تر است و معمولاً کانون محدودتری دارد.
– اکتشاف
تحقیق اکتشافی هنگامی ضرورت پیدا می‌کند که درباره موضوع موردتحقیق یا محیطی که تحقیق باید در آن اجرا شود، هیچ‌چیز ندانیم. تحقیق مقدماتی برای کسب ایده‌هایی درباره وضعیت امور و چگونگی مطالعه آن مورداستفاده قرار می‌گیرد. ویژگی اکتشاف در آن است که رویه‌ی انعطاف‌پذیری است که در آن پژوهشگر خط تحقیقاتی خود را تعویض می‌کند، همراه با پیشرفت مطالعه نقاط مشاهده‌ی جدید اتخاذ می‌کند، در مسیرهای جدیدی حرکت می‌کند که قبلاً بدان نیندیشیده بود و با شناخت خود را از داده‌های مطلوب اصلاح می‌کند، زیرا به‌طور مستمر اطلاعات و درک او بالاتر می‌رود.
مقصود از تحقیق اکتشافی حرکت به‌سوی فهم روشن‌تری از گونگی طرح مسئله، پی بردن به این‌که داده‌های مناسب کدم‌اند، کسب ایده‌هایی درباره خطوط روابط مهم و معنادار و کامل کردن ابزارهای مفهومی در پرتو آموخته‌هایی است که درباره آن بخش از زندگی به دست می‌آیند. تحقیق اکتشافی باید تصویر درست و دقیقی از پدیده مورد نظر به دست دهد، آن قدر درست و دقیق که پژوهشگر احساس کند با محیط آشناست و می‌تواند با اطمینان خاطر درباره مسئله تحقیق سخن بگوید.
– تبیین و پیش‌بینی
تبیین به معنای معقول ساختن رویدادها یا توالی‌های منظمی است که مشاهده شده‌اند اما به وسیله نظریه‌های موجود نمیتوان آن‌ها را توضیح داد، به عبارتی دیگر تبیین با معماها سروکار دارد و آن‌ها را حل می‌کند. تبیین کردن یک پدیده به معنی دادن پاسخی به این سؤال است که چرا آن پدیده به شیوه‌ی خاصی رفتار می‌کند یا چرا توالی‌های منظم خاصی رخ می‌دهند؟
هدف از پیش‌بینی در تحقیق این است که درباره آنچه باید تحت شرایط معینی رخ دهد، ادعاهایی به عمل آید. پیش‌بینی باید از پیشگویی متمایز شود. پیشگویی داعیه‌هایی است درباره آنچه در آینده رخ خواهد داد، در حالی که پیش‌بینی داعیه‌هایی است درباره‌ی آنچه رخ خواهد داد اگر مکانیسم‌ها یا قوانین معینی تحت شرایط معینی عمل کنند. پیش‌بینی از دو طریق بهدست می‌آید. بر اساس الگوهای پذیرفته‌شده‌ی روابط میان مفاهیم (مثل استراتژی تحقیقی استقرایی)، یا از طریق تعویض نقطه تأکید در یک استدلال نظری، در مورد الگوهای پذیرفته شده هرگاه یک طرف رابطه موجود باشد، می‌توان انتظار داشت که طرف دیگر نیز وجود خواهد داشت.
منبع: مجله ویستا
2. طبقه‌بندی دوم:
– زمینه‌یابی
زمینه‌یابی[1]، در تحقیق‌های علوم انسانی پیشینه فرهنگی، ایدئولوژی، سیاسی و اقتصادی كه در پدیده تأثیر دارند؛ بررسی می‌شود. درك و جستجوی پیشینه پدیده و عوامل تأثیرگذار بر شکل‌گیری و رشد پدیده، موضوعات محوری در تحقیقات علوم انسانی هستند. همچنین پیشینه می‌تواند درباره گذشته و آینده پدیده موردتحقیق باشد.
– بررسی پدیده در زمینه و بافت خودش
پدیده در زمینه و بافت خودش[2]، در تحقیق‌های علوم انسانی اغلب هدف، توصیف عینی پدیده در محیط و زمینه‌ای است كه رخ داده است. هدف تحقیق ممكن است بر تشریح محیط فیزیكی و اجتماعی مربوط به پدیده و تحلیل تأثیراتش بر پدیده متمركز باشد. علاوه بر این، هدف تحقیق ممكن است تمركز بر روی تشریح تعامل، ارتباطات و فرهنگ مربوط به پدیده و تحلیل تأثیراتشان بر پدیده باشد.
– تفسیر
تفسیر[3]، اهداف اغلب تحقیق‌های علوم انسانی ساختن یا تفاسیر مختلفی از یك موضوع تحقیق از جمله، آثار هنری، تصویر یا فضا است. تفسیرها می‌تواند به روش‌های مختلف ساخته و عمق تفسیرها ممكن است متفاوت باشد. هدف شما باید آشكاركردن و توصیف محتوای موضوع انتخاب شده با استفاده از ساده ترین تفسیرها و یا كشف و توضیح معانی فرهنگی و اجتماعی گسترده و پیچیده با استفاده از یك تفسیر پیچیده باشد. تمام اهداف تحقیق، شامل نوعی تفسیر است. تفسیرها در طول فرایند یك پروژه تحقیق از قبیل؛ كتابشناسی، تجزیه‌وتحلیل نتایج و داده‌ها ساخته می‌شوند. اگر مسئله مربوط به معانی و هدف تحقیق باشد، ممكن است ساخت تفسیرها به‌عنوان هدف اصلی از تحقیق باشد.
– ایجاد ساخت معنایی
ساخت معنایی[4]، در تحقیق‌های علوم انسانی معمولاً بحث بر سر این است كه پدیده موردتحقیق شامل معانی متنوع و گوناگونی در محیط‌ها و موقعیت‌های مختلف است. تحقیق‌های علوم انسانی بر این هستند كه معانی پدیده‌ها اغلب دارای ساخت زبانی هستند؛ یعنی معانی پیشینی وجودی ندارند، اما در تعاملات فرهنگی و اجتماعی تولید شده و وجود دارند. در تحقیقات انجام‌شده از این نوع، نقطه شروع، شناسایی هدف و توضیح معانی مختلف از پدیده است. عمق تمركز این تحقیقات در درجه‌ای از تعاریف و توضیحات فرایندهای متنوع معناگیری نهفته است.
– بررسی باورها، عقاید و نگرش‌ها
باورها، عقاید و نگرش‌ها[5]، در تحقیق‌های علوم انسانی اغلب هدف، توصیف و تحلیل نقطه‌نظرات مختلف افراد، عقاید، تصورات و نگرش‌ها است. تحقیق‌های علوم انسانی معمولاً در این مورد كه افراد باورها و عقاید مختلفی در مورد اشیاء و پدیده‌ها دارند بحث می‌کنند. آن‌ها همچنین در این مورد كه تعاریف از باورها ممكن است درست یا غلط و گاهی هم غیرممكن باشند؛ بحث می‌کنند. تحقیق‌های علوم انسانی اغلب در نقطه شروع خود، از تأثیر نگرش‌های افراد در فعالیت‌ها، تفسیرها و تصوراتشان استفاده می‌کنند. هدف تحقیق اغلب بر توصیف و تحلیل باورهای متفاوت و متنوع، عقاید و نگرش‌ها بر شیء یا پدیده و جستجوی انگیزه‌ها، علت‌ها و تأثیرات گوناگون نگرش‌ها و عقاید متمركز است. تحقیق ممكن است بر پیشینه نگرش‌ها و عقاید یا بر روی تغییر در دوره و زمان خاصی متمركز باشد. شما باید عقاید، نگرش‌ها و باورهای خود را نسبت به پدیده موردتحقیق بیان كنید.
– تجربه‌نگاری
تجارب[6]، تحقیق‌های علوم انسانی، ممكن است علاقه به تجارب انسانی در مورد یك پدیده، ازجمله یك آثار هنری، فضا یا موقعیت اجتماعی باشد. همچنین ممكن است تحقیق بر تجارب شما یا تجارب افراد دیگر كه در نقطه شروع دارای دو شكل متفاوت هستند، متمركز شود. هدف تحقیق توصیف تجارب، طبقه‌بندی آن‌ها و تحلیل دانش تولید شده از طریق تجارب است. و بر روی درك آثار هنری، متون یا پدیده‌های دریافت شده در تحقیق متمركز است. درك تحقیق ممكن است همچنین بر روی شكل دادن تجارب در طی فرایند درك، متمركز باشد.
– دسته‌بندی، طبقه‌بندی و نوع‌شناسی
دسته‌ها، طبقه‌ها و انواع[7]، یكی از اهداف اساسی در تحقیق‌های علوم انسانی دسته‌بندی، طبقه‌بندی و ویژگی‌های متنوع نمونه‌ها، کیفیت‌ها و مفاهیم مربوط به پدیده موردتحقیق است. هدف تحقیق ممكن است افزایش فهم و درك نسبت به پدیده انتخاب شده از طریق طبقه‌بندی سیستماتیك یا تعیین نمونه باشد. طبقه‌بندی ممكن است براساس تجزیه‌وتحلیل موضوعی باشد، كه از این طریق شما سعی می‌کنید یك موضوع مطرح شده خاص از پدیده انتخاب شده یا ویژگی‌های آن را پیدا كنید. طبقه‌بندی، اطلاعات را در مورد پدیده انتخاب شده به دسته‌ها، گروه‌ها و طبقات مختلف تقسیم می‌کند. شکل‌های رده‌بندی انواع پدیده یا ویژگی‌هایشان را تعمیم می‌دهند. رده‌بندی یا طبقه‌بندی همچنین می‌تواند از اهداف ثانویه تحقیق باشد كه درك درست و عمیق‌تری از پدیده انتخاب شده می‌دهد.
– بررسی مورد
مورد[8]، در تحقیق‌های علوم انسانی هدف تحقیق ممكن است تمركز بر روی بررسی یك فرد یا یك گروه كوچك باشد. یك مورد ممكن است یك اثر هنری، یك كتاب، یك واقعه، یك موقعیت تعاملی، یك شخص، یك مجموعه، یا یك مفهوم باشد. ویژگی كلیدی برای این نوع هدف تحقیق این است كه محقق به‌صورت شفاف اهداف كمی تحقیق را تعریف كند. اهداف تحقیق در تجزیه‌وتحلیل عمیق یك مورد یا چند مورد انتخاب شده با تمركز بر روی تحقیق و توضیح و تشریح ساختارهای فرهنگی و اجتماعی، معانی، زمینه‌ها و تأثیراتشان تولید می‌شوند.
– بررسی دیدگاه‌های انتقادی و تغییرات
دیدگاه‌های انتقادی و تغییرات[9]، اغلب تحقیق‌های علوم انسانی بر روی رویكردها انتقادی یا پدیده اجتماعی متمركز هستند. یك دیدگاه انتقادی ممكن است بر روی فعالیت‌ها، شیوه‌ها، نظریه‌ها، راه‌های تفكر، ارزشیابی‌ها، تفسیرها و به‌کارگیری زبان متمركز شود. ممكن است هدف اصلی این نوع از تحقیق شكل دادن به یك نقد استدلالی بر موضوع انتخاب شده به‌عنوان كانون توجه تحقیق باشد. نقطه شروع تحقیق اغلب با شناسایی شرایط موجود پدیده و نشان دادن مشكلات و ساختارها است كه شكلگیری شرایط موجود پدیده را تحت تأثیر قرار داده است. ویژگی كلیدی هدف این نوع تحقیق این است كه شما باور دارید كه شرایط موجود پدیده تحقیق ناكافی، نادرست یا نامطلوب است. تحقیق شامل برنامه‌ریزی عمل و شیوه‌هایی كه باعث تغییر، شركت در عمل یا رویداد و ارزیابی نتایج حاصل از عمل خواهد شد.
– پیش‌بینی آینده
پیش‌بینی آینده[10]، تحقیق‌های علوم انسانی ممكن است هدفشان دستیابی به آینده و یا حال (اكنون)، روندهای آینده در توسعه یا تغییر پدیده‌ها به‌عنوان یكی از نتایج تحقیقگر باشد. اگر شما قصد دارید كه علایق تحقیقی خود را به آینده هدایت كنید، شما باید اهداف اساسی تحقیق را بر روی بررسی پدیده یا مجموعه‌ای از رویدادها با هم در گذشته و حال قرار دهید. هدف شما پیش‌بینی منطقی از آینده پدیده موجود را از طریق درك و فهم نحوه توسعه پدیده و عوامل تأثیرگذار بر پیشرفت آن از گذشته تا به حال، به وجود می‌آورد. تمركز این نوع تحقیق معمولاً بر روی یك موضوع مهم اجتماعی است كه برای پیش‌بینی آینده، رفاه افراد، جوامع قابل توجه باشد. همچنین هدف این تحقیق ممكن است تصدیق كردن سیگنال‌های ضعیف در فرهنگ و جامعه كه زمینه اهداف و پدیده‌ها در آینده است باشد.
– بررسی مدل‌ها و نظریه‌ها
مدل‌ها و نظریه‌ها[11]، تحقیق در علوم انسانی اغلب شكلی از یك مدل نظری، سلسله‌مراتب مفهومی یا دیدگاه نظری بر پدیده موردتحقیق است. شکل‌گیری یك نظریه یا یك مدل ممكن است براساس نقد یا توسعه نظریه‌ها یا مدل‌های موجود باشد. نقطه مشترك برای آغاز پروژه تحقیقی كه هدفش شکل‌گیری نظریه‌ها یا مدل‌ها است، اغلب مشاهده مدل‌های نظری، مفاهیم یا نقطه‌نظرات بر روی موضوع ذهنی انتخاب شده است نه موجود. نقطه آغاز دیگر برای این تحقیق این است كه نظریه‌های موجود یا مفاهیم نظری ناكافی یا نادرست هستند.
– بررسی علت و معلول
علت و معلول[12]، هدف تحقیق در علوم انسانی ممكن است تعیین و ایجاد روابط علت و معلولی یا علیت بین پدیده‌ها باشد. نشان دادن روابط علت و معلولی نیازمند تنظیم یك تحقیق تجربی است. همچنین ارتباط بین متغیرها می‌تواند از طریق بررسی تغییرات مشترك یا همبستگی بین علت و معلول، به وسیله اندازه‌گیری قدرت اثر بین متغیرها مطالعه شود كه این نمی‌تواند اثبات علیت تلقی شود.
– بررسی ارتباطات و روابط
روابط و ارتباطات[13]، اغلب هدف تحقیق در علوم انسانی بررسی روابط بین پدیده‌ها یا معانی است. اهداف تحقیق می‌تواند براساس مشاهداتی كه ارتباطات یا روابط معنایی بین پدیده‌ها را نشان می‌دهد باشد. هدف تحقیق می‌تواند همچنین بررسی شدت روابط و معانی باشد. ارائه ارتباطات و روابط برای روشنی تحلیل علی، نامناسب است.
– فرایندهای زمانی
فرایندهای زمانی[14]، تحقیق‌های علوم انسانی اغلب پدیده‌ها را به‌عنوان مجموعه‌ای از رویدادها و فرایندها در ارتباط با زمان ارائه می‌کنند. فهم و درك طبیعت تاریخی پدیده‌ها و ابعاد زمانی فرایندها یكی از زمینه‌های اصلی تحقیق‌های علوم انسانی است. اهداف این تحقیق ممكن است بر ارائه و تبیین تغییر تاریخی پدیده و فرایندها تمركز كند. شما می‌توانید فرایند زمانی آماری را با استفاده از جداول و شکل‌ها ارائه دهید. انتخاب چارچوب زمانی می‌تواند برگشتن به گذشته دور یا می‌تواند محدود به دوره بسیاركوتاه از زمان كه فرایند در آن رخ داده است باشد.
[1]– Exploring Background
[2] -Phenomena in Their Contexts
[3] – Interpretation
[4] – Construction of Meanings
[5] – Beliefs, Opinions and Attitudes
[6] – Experiences
[7] – Categories, Classes and Types
[8] – Case
[9] – Critical Views and Changes
[10] – Forecasting the Future
[11] – Models and Theories
[12] – Cause and Effect
[13] – Relationships and Connections
[14] – Temporal Processes