بررسی مورد

در پژوهش‌های علوم انسانی هدف تحقیق ممكن است تمركز بر روی بررسی یك فرد یا یك گروه كوچك باشد. یك مورد (Case) ممكن است یك اثر هنری، یك كتاب، یك واقعه، یك موقعیت تعاملی، یك شخص، یك مجموعه، یا یك مفهوم باشد. ویژگی كلیدی برای این نوع هدف تحقیق این است كه محقق به‌صورت شفاف اهداف ‌‌کمی‌‌‌تحقیق را تعریف كند. اهداف تحقیق در تجزیه‌وتحلیل عمیق یك مورد یا چند مورد انتخاب شده با تمركز بر روی تحقیق و توضیح و تشریح ساختارهای فرهنگی و اجتماعی، معانی، زمینه‌ها و تأثیراتشان تولید می‌شوند.

مطالعه موردی چیست؟

یکی از مهمترین جنبه‌های تحقیق شما، تدوین هدف یا اهداف تحقیق به شیوه‌ای مناسب است؛ زیرا هدف تحقیق، دامنه، عمق و جهت کلی تحقیق را تعیین می‌کند. هدف تحقیق مشخص می‌کند که چه چیزی باید مورد مطالعه قرار گیرد.

مطالعه موردی نوعی تحقیق است که شامل مشاهده دقیق یک موضوع یا گروه واحد با هدف تعمیم نتایج و دانش به دست آمده است. آنها را می‌توان در بسیاری از زمینه‌ها انجام داد. بهداشت، آموزش، روانشناسی، مددکاری اجتماعی، تجارت، پرستاری، حقوق بشر و…. مطالعه موردی بخشی از تحقیقات کیفی ‌می‌باشد یعنی پژوهشی که به جای استفاده از آمار برای نتیجه‌گیری کلی، بر مطالعه عمیق یک پدیده تمرکز دارد. این نوع تحقیق می‌تواند برای اهداف مختلف مورد استفاده قرار گیرد.

بر خلاف بسیاری از انواع دیگر تحقیقات موجود، مطالعه موردی استقرایی است. یعنی از موقعیت‌های عینی به یک توضیح کلی ‌می‌رسد. با این حال، برای تأیید رابطه علت و معلولی، لازم است این نوع تحقیق با نوع ک‌می‌دیگر تکمیل شود.

اهداف مطالعه موردی چیست؟

به طور کلی، رایج‌ترین اهداف مطالعه موردی به شرح زیر است:

• دانش به دست آمده را به همه موارد مشابه تعمیم دهید.
• واقعیت را کاوش کنید تا بعداً نظریه‌ای را فرموله کنید.
• آنچه در مطالعه موردی اتفاق ‌می‌افتد را شرح دهید.
• علل ایجاد آن را توضیح دهید.

به مثال زیر توجه کنید:

• عنوان تحقیق: تأثیر فرهنگ سازمانی بر سودآوری کسب‌و‌کار: مطالعه موردی شرکت گلرنگ
• هدف تحقیق: ارزیابی اثرات فرهنگ سازمانی شرکت گلرنگ بر سودآوری کسب‌وکار

اهداف تحقیق باید بر اساس اصل SMART فرموله شوند که مخفف خاص، قابل اندازه‌گیری، قابل دستیابی، واقع‌بینانه و محدود به زمان است. به عنوان مثال:

• هدف پژوهشی ناکارآمد: مطالعه انگیزه کارکنان اسنپ
• هدف پژوهشی هوشمند: مطالعه تأثیر شیوه‌های مدیریت بر سطوح انگیزه کارکنان اسنپ در ایران تا پایان مرداد 1401

نمونه تحقیق با هدف بررسی مورد

مقاله زیر با هدف بررسی مورد انجام شده است:

• عنوان مقاله: مدل‌سازی هم‌پیوندی شغلی کارکنان دانشی؛ مطالعه موردی: شرکت‌های دانش‌بنیان
• چکیده مقاله: جذب، انگیزش و حفظ کارکنان دانشی در یک اقتصاد دانش‌بنیان، یعنی جایی که اقدامات مدیریت دانش و همگرایی جهانی فناوری، ماهیت کار را باز تعریف نموده است، بسیار حیاتی است؛ در حالی که موفقیت سازمان‌های امروزی به دانش افراد آن متکی است، حفظ کارکنان دانشی به سبب تحرک و سیالیت بالای آن‌ها، به‌عنوان یک چالش همچنان باقی است. هدف از پژوهش کیفی- اکتشافی حاضر، بررسی و شناسایی منابع و عوامل هم پیوندی شغلی دانشگران در شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی با محیط کاری آن‌ها است. برای این منظور، پس از مطالعه عمیق مبانی نظری هم‌پیوندی شغلی، چارچوب پرسش‌های مصاحبه نیمه‌ساختاریافته طراحی گردید. سپس، به‌منظور جمع‌آوری داده‌های میدانی، با مدیران و خبرگان منابع انسانی 17 شرکت دانش‌بنیان به روش نمونه‌گیری هدفمند، به شکل نمونه‌گیری گلوله برفی، مصاحبه صورت گرفت. متعاقباً مصاحبه‌ها ترانویسی شد و با به‌کارگیری نرم‌افزار MAXQDA2018 و روش تحلیل تم شش مرحله‌ای کلارک و براون، کدگذاری گردید؛ نتیجتاً منابع هم‌پیوندی شغلی دانشگران، متشکل بر 372 کد فرعی در قالب 27 تم فرعی و 9 تم اصلی شامل منابع فردی- انسانی، اقدامات حمایتی، فرآیندهای بین فردی، منابع مرتبط با شغل و محیط کاری، مدیریت دانش، بهبود و پایداری منابع انسانی، اقدامات پیمایش و سنجش، ساختار سازمانی و موانع و چالش‌ها، شناسایی، تحلیل و طبقه‌بندی شدند.

منابع:

1. روش‌شناسی مطالعه موردی در پژوهش‌های مدیریت (آزمون نظریه و نظریه‌پردازی) (1390). یان دُل و تونی هوک. ترجمه دکتر حسن دانایی فرد. انتشارات دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام)
2. englopedia.com
3. research-methodology.net
4. hubspot.com
5. noormags.ir
6. wordstream.com