پس از تدوین برنامه و تقویم کاری خود و نوشتن برنامه تحقیقاتی خود در پایان مرحله دوم، اکنون باید برنامه را عملی کنید. در این مرحله، شما ابتدا داده‌های تجربی را جمع‌آوری می‌کنید و سپس تجزیه‌وتحلیل داده‌ها را انجام می‌دهید.

انجام تحقیق

توصیه می‏کنیم تا زمانی که به نتایج غیرمنتظره و غیرقابل توضیح دست پیدا نکردید، از برنامه تحقیقاتی خود منحرف نشوید. پس از اتمام تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، می‌توانید نتیجه‌گیری و تفسیرها را بر اساس تجزیه‌وتحلیل شروع کنید. این نتیجه‌گیری‌ها و تفاسیر به سؤالات تحقیق شما پاسخ می‌دهد و خلاصه‌ای از ایده‌ها و مشاهدات پدیده‌های موردتحقیق شما را ارائه می‌دهد.

جمع‌آوری داده‌ها

داده‌ها اساس تحقیقات علمی تجربی هستند. ممکن است داده‌ها از مواد موجود تشکیل‌شده باشند یا تحقیقات شما می‌تواند داده‌ها را تولید کند. اگر تصمیم به جمع‌آوری مواد موجود دارید، ممکن است در ابتدا نیاز به بررسی مکان مواد موجود و اینکه آیا این مواد برای اهداف تحقیقاتی شما قابل بازیابی هستند یا خیر، داشته باشید. مواد موجود می‌تواند، برای مثال، کتاب‌ها، تصاویر، اسناد، نامه‌ها و متون رسانه‌ای باشد. داده‌های موجود شامل داده‌هایی است که سایر محققان یا سازمان‌ها جمع‌آوری کرده‌اند. اگر تصمیم دارید داده‌های خود را در طول فرایند تحقیق تولید کنید، روش‌های جمع‌آوری نیاز به برنامه‌ریزی دقیق دارد. شما باید ارتباط بین جنبه سیستماتیک و همچنین کمیت داده‌ها و اینکه آیا داده‌ها به سؤالات تحقیق شما پاسخ می‏دهند را درک کنید. برخی از موضوعات به شما امکان می‌دهد داده‌های زیادی جمع‌آوری کنید. در این مورد، شما باید براساس میزان و عمق اهداف تحقیق خود تصمیم بگیرید که چگونه مقدار را کاهش دهید. اگر قصد شما انجام تجزیه‌وتحلیل آماری است، باید داده‌های سیستماتیک و منسجمی داشته باشید. در جمع‌آوری داده‌ها نیز باید از مهارت‌های خودآگاه باشید و جمع‌آوری برخی از انواع داده‌ها دشوارتر از دیگران است.

تحلیل داده ‏ها

در تحقیقات علمی، داده‌ها به‌گونه‌ای تجزیه‌وتحلیل می‌شوند که استدلال‌های علمی معتبری را ارائه می‌دهد. مسئله تحقیق و اهداف تحقیق بر انتخاب روش تجزیه‌وتحلیل داده‌ها تأثیر می‌گذارد. اگر به دنبال پاسخ برای انواع خاصی از سؤالات تحقیق هستید، باید انواع خاصی از روش‌های تجزیه‌وتحلیل داده‌ها را انتخاب کنید. شما محدود به استفاده از روش‌های تجزیه‌وتحلیل موجود نیستید. شما مختار هستید که روش‌های معاصر را ترکیب کرده و روش جدیدی را ابداع کنید یا حتی یک روش کاملاً جدید را ابداع کنید. هر روش یا روش تحلیلی را که انتخاب کرده‌اید، باید برای استفاده از آن‌ها در تحقیقات خود استدلالی ارائه دهید.

نتیجه‌گیری و تفسیر

توصیف و ارائه تجزیه‌وتحلیل داده‌های خود در گزارش تحقیق، نتایج تحقیقات شما را فاش نمی‌کند. شما هنوز باید بر اساس تجزیه‌وتحلیل خود از موضوع موردبررسی نتیجه‌گیری و تفسیر کنید. هنگام نتیجه‌گیری و تفسیر، یک عامل اساسی که باید در نظر داشته باشید، درک و ارائه ارتباط آن‌ها با ادبیات تحقیق و نتایج تحقیقات قبلی است.

در نتیجه‌گیری‌ها و تفاسیر، نتایج واقعی تحقیقات خود را ارائه می‌دهید، یعنی به سؤالات تحقیق پاسخ می‌دهند و خلاصه‌ای از ایده‌های اصلی مسئله مورد بررسی را ارائه می‌دهند. شما باید نتایج و تفسیرهای خود را به‌عنوان یک استدلال مستدل در گزارش تحقیق ارائه دهید. نحوه ارائه نتایج و تفسیرهای شما بستگی به اهداف تحقیق شما دارد.

اگر از روش‌های کمی (به‌ویژه آماری) تجزیه‌وتحلیل در یک پروژه تحقیقاتی با استفاده از آزمایش استفاده کرده‌اید، ممکن است نتیجه‌گیری‌ها و تفسیرها را به‌صورت گزاره‌های دقیق بیان کنید. اگر از روش‌های کیفی تجزیه‌وتحلیل در یک پروژه تحقیقاتی برای بررسی مواد بایگانی مشخص، یعنی تحقیقات تاریخی استفاده کرده‌اید، ممکن است نتیجه‌گیری یا تفسیرهای خود را به‌صورت خلاصه گفتمانی از موضوعات یا پدیده‌های اصلی مشاهده‌شده در طول فرایند تحقیق بیان کنید.

استدلال

در تحقیقات علمی، شیوه‌های مختلف استدلال اساس تولید دانش جدید را تشکیل می‌دهد. قابلیت اطمینان تحقیقات شما بستگی به کیفیت تحقیق و اعتبار نتیجه‌گیری شما دارد. سایر محققان قابلیت اطمینان تحقیقات شما را در طول فرایند تحقیق ارزیابی خواهند کرد. مفاهیم پایایی و روایی در ارزیابی آن‌ها محوری است. درنتیجه، شما باید استدلال خود را به‌روشنی و منطقی ارائه دهید. شما می‌توانید از یکی از انواع روش‌های استدلال برای ارائه استدلال خود استفاده کنید: استقرایی، قیاسی، فرضیه‌ای و … .

پایایی و روایی تحقیق

مفاهیم پایایی و روایی در ارزشیابی پژوهش محوری هستند. پایایی به ثبات تجزیه‌وتحلیل و تکرارپذیری نتایج اندازه‌گیری اشاره دارد. اعتبار به ارزیابی شاخص‌های تجزیه‌وتحلیل اشاره دارد: آن‌ها باید عواملی را که باید اندازه‌گیری کنند، اندازه‌گیری کنند. قابلیت اطمینان تحقیقات شما بستگی به کیفیت تحقیق و اعتبار نتیجه‌گیری شما دارد. قابلیت اطمینان کل تحقیقات شما در کل فرایند تحقیق ارزیابی می‌شود. یکی از راه‌های افزایش قابلیت اطمینان تحقیقات شما استفاده از انواع داده‌ها و نظریه‌ها، دیدگاه‌ها و روش‌های مختلف تجزیه‌وتحلیل است.​